Οι τουρίστες που απολαμβάνουν τις γραφικές εικόνες των λιμνών Λουκέρνης, Θουν ή Νεσατέλ στην Ελβετία, ίσως εκπλαγούν αν μάθουν τι κρύβεται κάτω από τα καθαρά αλπικά νερά τους. Για χρόνια, ο ελβετικός στρατός χρησιμοποιούσε αυτές τις λίμνες ως χώρους απόρριψης παλαιών πυρομαχικών, πιστεύοντας ότι θα μπορούσαν να απορριφθούν με ασφάλεια εκεί.
Μόνο στη λίμνη Λουκέρνη υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 3.300 τόνοι πυρομαχικών, ενώ στη λίμνη Νεσατέλ, όπου η ελβετική πολεμική αεροπορία χρησιμοποιούσε την περιοχή για ασκήσεις βομβαρδισμού μέχρι το 2021, υπάρχουν περίπου 4.500 τόνοι. Κάποια από τα πυρομαχικά βρίσκονται σε βάθη από 150 έως 220 μέτρα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, στη λίμνη Νεσατέλ, βρίσκονται μόλις έξι ή επτά μέτρα κάτω από την επιφάνεια.
Τώρα, το ελβετικό υπουργείο Άμυνας προσφέρει 50.000 φράγκα (περίπου 53.000 ευρώ) ως βραβείο για την καλύτερη ιδέα σχετικά με την απομάκρυνση των πυρομαχικών αυτών. Οι τρεις καλύτερες ιδέες για μια ασφαλή και περιβαλλοντικά φιλική λύση θα μοιραστούν το βραβείο, αλλά η επιχείρηση ανάκτησης των πυρομαχικών αναμένεται να κοστίσει δισεκατομμύρια.
Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή εδώ και δεκαετίες, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν τεθεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια των πυρομαχικών που έχουν απορριφθεί στις λίμνες. Ο συνταξιούχος Ελβετός γεωλόγος Μάρκος Μπούσερ, ο οποίος συμβούλευε την κυβέρνηση για το θέμα αυτό, είχε προειδοποιήσει για τους κινδύνους που ενέχουν τα πυρομαχικά πριν από δέκα χρόνια. Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τα πυρομαχικά είναι δύο: ο κίνδυνος έκρηξης, καθώς σε πολλές περιπτώσεις τα φυτίλια δεν αφαιρέθηκαν πριν την απόρριψή τους, και ο κίνδυνος μόλυνσης του νερού και των ιζημάτων από τοξικές ουσίες, όπως το TNT.
Η ελβετική κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι παράγοντες όπως η κακή ορατότητα, ο μαγνητικός σίδηρος και το βάρος των πυρομαχικών παρουσιάζουν μεγάλες προκλήσεις για την περιβαλλοντικά φιλική ανάκτηση των πυρομαχικών. Το 2005, μια αξιολόγηση των πιθανών τεχνικών ανάκτησης έδειξε ότι όλες οι προτεινόμενες λύσεις παρουσίαζαν σοβαρούς κινδύνους για τα ευαίσθητα οικοσυστήματα των λιμνών.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ελβετικός στρατός φέρεται να ήταν αμελής με τα πυρομαχικά του. Το 1947, στο αλπικό χωριό Μιθόλτς σημειώθηκε μια τεράστια έκρηξη όταν 3.000 τόνοι πυρομαχικών, που είχαν αποθηκευτεί στο βουνό, εξερράγησαν. Η έκρηξη σκότωσε εννέα άτομα και κατέστρεψε το χωριό.
Η απομάκρυνση των πυρομαχικών από τις ελβετικές λίμνες αναμένεται να είναι μια μακροχρόνια και περίπλοκη διαδικασία. Πρώτα, όμως, χρειάζεται να βρεθεί ένα εφαρμόσιμο σχέδιο για το πώς θα γίνει η ανάκτηση τους. Παρόλο που μερικοί επικρίνουν τον στρατό ότι έπρεπε να είχε σκεφτεί το πρόβλημα αυτό πριν από την απόρριψη των πυρομαχικών, για δεκαετίες οι γεωλόγοι συμβούλευαν τον στρατό ότι η πρακτική αυτή ήταν ασφαλής.
Η αναζήτηση λύσεων είναι σε εξέλιξη. Μετά την έκκληση του ελβετικού υπουργείου Άμυνας, το κοινό μπορεί να υποβάλει τις ιδέες του μέχρι τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, όταν θα κριθούν ανώνυμα από μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων. Οι τρεις νικητές θα ανακοινωθούν τον Απρίλιο.
Ο κ. Μπούσερ προτείνει να στραφούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νορβηγία ή τη Δανία για συμβουλές, δεδομένης της εμπειρίας τους στη διαχείριση ναυαγίων πολέμου με πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί. Αν και ο ίδιος δηλώνει ότι είναι πολύ μεγάλος για να προσφέρει ιδέες, παραμένει διαθέσιμος να προσφέρει συμβουλές.
Με πληροφορίες από BBC
Λίμνη στην Ελβετία/ φωτ. Αρχείου: Unsplash
