Οι βαφές μαλλιών είναι ένα από τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα καλλυντικά προϊόντα, αλλά δεκάδες χημικές ουσίες που περιέχονται σε αυτές μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το δέρμα, ακόμα κι όταν χρησιμοποιούνται σωστά. Πολλές από αυτές τις ουσίες μπορεί να δημιουργήσουν και προβλήματα όρασης, αν κατά λάθος μπουν στα μάτια.
Συστατικά όπως η αμμωνία, το υπεροξείδιο του υδρογόνου, ο οξικός μόλυβδος και η παραφαινυλενεδιαμίνη (PPDA) είναι συνηθισμένα σε βαφές μαλλιών. Η PPDA, λ.χ., περιέχεται σε όλες σχεδόν τις μόνιμες βαφές. Ωστόσο είναι γνωστό αλλεργιογόνο και πολλοί έχουν αλλεργία σε αυτήν. Συνηθισμένα συμπτώματα αλλεργικής αντίδρασης είναι ο κνησμός (φαγούρα), το οίδημα (πρήξιμο) και το κοκκίνισμα. Στις σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί αναφυλαξία, μια απειλητική για τη ζωή αλλεργία.
«Τα μάτια μπορεί να υποστούν βλάβη από στερεά, υγρά, κονιορτοποιημένα και αέρια χημικά. Οι χημικοί τραυματισμοί στο σπίτι είναι συχνοί με καλλυντικά και προϊόντα που περιέχουν αμμωνία, συμπεριλαμβανομένων των βαφών μαλλιών. Οι τραυματισμοί αυτοί αποτελούν επείγον περιστατικό, διότι μπορεί μέσα σε λίγα λεπτά να προκληθεί σημαντική βλάβη στα μάτια», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Το είδος και η σοβαρότητα του τραυματισμού εξαρτάται από το είδος της βαφής που μπαίνει στα μάτια και στη διάρκεια επαφής του χημικού με αυτά. Όταν στα μάτια μπει μία βαφή που φεύγει με λίγα λουσίματα (προσωρινή βαφή), συνήθως προκαλεί ήπιο ερεθισμό. Πιο σοβαροί τραυματισμοί συνήθως συμβαίνουν με τις ημιμόνιμες και κυρίως τις μόνιμες βαφές, οι οποίες έχουν ενοχοποιηθεί ακόμα και για τύφλωση σε μερικές περιπτώσεις. Γι’ αυτό τον λόγο το FDA (Food and Drug Administration) συνιστά να μην χρησιμοποιούνται ποτέ μόνιμες βαφές στα φρύδια ή τις βλεφαρίδες.
Τι τραυματισμούς μπορεί, όμως, να προκαλέσουν οι βαφές στα μάτια; «Ο πιο απλός είναι ο ερεθισμός, που εκδηλώνεται με κοκκίνισμα, αίσθημα καύσου και “τσιμπήματα”. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως είναι παροδικά και καταπραΰνονται με βασικά μέτρα πρώτων βοηθειών, όπως το καλό ξέπλυμα των ματιών με άφθονο καθαρό νερό και η χρήση τεχνητών δακρύων», εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος.
Πιο σοβαρός τραυματισμός είναι οι βλάβες στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. Ο κερατοειδής είναι μία διαυγής στοιβάδα ιστού που καλύπτει το πρόσθιο τμήμα των ματιών. Εάν τραυματιστεί από μία βαφή, θα προκληθεί έντονος πόνος, ευαισθησία στο φως και θολωμένη όραση. Οι σοβαρές βλάβες στον κερατοειδή μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη απώλεια όρασης και ανάγκη για μεταμόσχευση κερατοειδούς.
Οι βαφές μαλλιών μπορεί επίσης να προκαλέσουν επιπεφυκίτιδα, δηλαδή φλεγμονή στον επιπεφυκότα, τον λεπτό ιστό που επιστρώνει το εσωτερικό των βλεφάρων και καλύπτει το λευκό τμήμα των ματιών. Η επιπεφυκίτιδα μπορεί να προκαλέσει κοκκίνισμα των ματιών, παραγωγή εκκρίματος και έντονη ενόχληση στα μάτια.
Τα χημικά εγκαύματα είναι ένας ακόμα σοβαρός τραυματισμός στα μάτια. Αυτά μπορεί να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες στους οφθαλμικούς ιστούς και επίμονο ή και μόνιμο θόλωμα της όρασης. Άλλα συμπτώματα είναι πόνος, κοκκίνισμα και οίδημα.
Ακόμα και βλάβες βαθιά μέσα στα μάτια μπορεί να προκαλέσουν οι βαφές μαλλιών. Τον περασμένο μήνα, π.χ., δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό JAMA Ophthalmology η περίπτωση μιας γυναίκας ηλικίας 61 ετών, η οποία παρουσίασε προοδευτικό θόλωμα της όρασης και στα δύο μάτια λίγες μέρες μετά τη χρήση βαφής μαλλιών που περιείχε παραφαινυλενεδιαμίνη.
Όπως διαπίστωσαν οι γιατροί είχε εκδηλώσει αμφιβληστροειδοπάθεια, δηλαδή βλάβη στον αμφιβληστροειδή χιτώνα που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού (μέσα στο κρανίο). Όπως έδειξαν οι εξετάσεις είχε σε αρκετά σημεία μικροαποκολλήσεις του αμφιβληστροειδούς, καθώς και πάχυνση σε άλλα σημεία. Η γυναίκα χρειάσθηκε αρκετούς μήνες για να αποκατασταθεί η όρασή της.
Ανάλογα περιστατικά έχουν αναφερθεί και παλαιότερα. Το 2022, π.χ., υπήρξαν αναφορές για τρεις μεσήλικες γυναίκες με αμφιβληστροειδοπάθεια μετά από χρήση βαφών με αρωματικές αμίνες, στις οποίες ανήκει η παραφαινυλενεδιαμίνη.
«Οι περιπτώσεις αμφιβληστροειδοπάθειας, που σχετίζονται με τη χρήση βαφών μαλλιών με αρωματικές αμίνες, είναι σπάνιες. Ωστόσο κοινό και γιατροί πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο και να το λαμβάνουν υπόψη όταν η αμφιβληστροειδοπάθεια δεν έχει άλλη γνωστή αιτία», τονίζει ο καθηγητής.
Τι να κάνετε αν κατά λάθος μπει βαφή μαλλιών στα μάτια σας; Κατ’ αρχάς ξεβγάλτε τα με άφθονο, καθαρό νερό, αλλά χωρίς να τα τρίβετε, συνιστά ο κ. Κανελλόπουλος Το νερό θα αραιώσει τη βαφή και θα την απομακρύνει σταδιακά από τα μάτια σας. Καλό είναι να χρησιμοποιήσετε χλιαρό νερό. Είναι όμως απαραίτητο να έχετε ανοιχτά τα μάτια σας όσο τους ρίχνετε νερό για να ξεπλυθεί απ’ όλα τα τμήματα η βαφή.
Αν έχετε στο σπίτι τεχνητά δάκρυα ή οφθαλμικό διάλυμα φυσιολογικού ορού μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτά για να απομακρύνετε τη βαφή από τα μάτια σας. Τα ειδικά αυτά προϊόντα ενδέχεται να καταπραΰνουν και τον ερεθισμό τους.
Είναι όμως πολύ σημαντικό να μην τρίψετε καθόλου τα μάτια σας, γιατί θα επιδεινώσετε την κατάσταση, αφού μπορεί να εξαπλώσετε την βαφή σε άλλα σημεία προκαλώντας περαιτέρω ερεθισμό.
Αν έχετε βαφή στις βλεφαρίδες ή στα βλέφαρά σας, χρησιμοποιήστε ένα καθαρό πανί για να την απομακρύνετε απαλά, με κινήσεις που θα έχουν φορά μακριά από τον οφθαλμικό βολβό.
Μόλις τελειώσετε με το ξέβγαλμα των ματιών σας, καλέστε τον οφθαλμίατρό σας για να σας πει τι άλλο πρέπει να κάνετε. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό αν νιώθετε έντονο πόνο ή τα μάτια σας είναι πολύ κόκκινα ή έχει θολώσει η όρασή σας. Τα συμπτώματα αυτά ίσως σημαίνουν πως η βαφή προκάλεσε βλάβη στα μάτια σας, επομένως χρειάζονται άμεσο ιατρικό έλεγχο.
«Οι μόνιμες βαφές μαλλιών χρησιμοποιούν τα πιο “δυνατά” χημικά για να αλλάξουν το χρώμα των μαλλιών. Και οι ημιμόνιμες, όμως, μπορεί να περιέχουν ερεθιστικά χημικά, στα οποία συμπεριλαμβάνεται η παραφαινυλενεδιαμίνη. Γι’ αυτό τον λόγο είναι πολύ σημαντικό όσοι βάφουν τα μαλλιά μόνοι τους να διαβάζουν πάντοτε τις οδηγίες χρήσης, να τις εφαρμόζουν κατά γράμμα και να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί. Ασφαλέστερο, όμως, είναι να γίνεται η βαφή από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, με τα μάτια να διατηρούνται κλειστά στη διάρκειά της», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
