Με την πρόσφατη εξέλιξη της έκδοσης Υπουργικής Απόφασης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Υ.Α. 2004/2024, ΦΕΚ B’ 6312/15.11.2024) και της έκδοσης της σχετικής πρόσκλησης για την υποβολή αιτήσεων για οικονομική ενίσχυση προς τους παράκτιους αλιείς της χώρας, το ΥΠΑΑΤ ανοίγει τον δρόμο μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, για την κάλυψη μέρους της οικονομικής ζημιάς που προκαλείται από την καταστροφή των αλιευτικών τους εργαλείων και την απώλεια αλιευμάτων από θαλάσσια προστατευόμενα είδη.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ:
Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν σημαντικό αριθμό απειλούμενων και προστατευόμενων ειδών θαλάσσιας μεγαπανίδας (κητώδη, φώκιες, θαλάσσιες χελώνες, θαλασσοπούλια, καρχαρίες και σαλάχια), ενώ παράλληλα αποτελούν σημαντικά αλιευτικά πεδία.
Καθώς αλιείς και θαλάσσια είδη ανταγωνίζονται ουσιαστικά για την ίδια “ψαριά”, η αλληλεπίδραση των δύο αυτών πλευρών είναι σχεδόν αναπόφευκτη, οδηγώντας σε σημαντικές αρνητικές συνέπειες και για τους δύο. Έτσι, την ώρα που η αλιεία αποτελεί σημαντική απειλή για την επιβίωση των θαλάσσιων ειδών, εξαιτίας τραυματισμού ή/και θανάτωσής τους από την τυχαία παγίδευσή τους σε αλιευτικά εργαλεία, οι αλιείς υφίστανται σημαντική οικονομική ζημιά από την καταστροφή που αυτά τα είδη προκαλούν στα εργαλεία και το αλίευμά τους κατά την προσπάθεια απόσπασης θηραμάτων.
Ένα φαινόμενο γνωστό εδώ και αρκετές δεκαετίες τόσο παγκοσμίως, όσο και στη χώρα μας, και για το οποίο τα τελευταία χρόνια η δυσαρέσκεια των ψαράδων γίνεται ολοένα και πιο έντονη, λόγω της αύξησης της συχνότητας και της έντασης των περιστατικών, σε συνδυασμό και με την αύξηση ορισμένων πληθυσμών προστατευόμενων ειδών.
ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ WWF ΕΛΛΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ:
Έχοντας ως στόχο την αποτελεσματική μακροπρόθεσμη προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης στην Ελλάδα, το WWF Ελλάς σε συνεργασία με άλλους φορείς, έχει αναδείξει, αλλά και υποστηρίξει με σημαντικές δράσεις την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου φαινομένου εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες. Ειδικότερα:
- Το 2005, υπό τον συντονισμό της MOm/Εταιρείας Μελέτης και Προστασίας της Μεσογειακής Φώκιας, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας, ως WWF Ελλάς συμβάλαμε στην πρώτη καταγραφή και αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων θαλάσσιων θηλαστικών και αλιείας μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE Nature «MOFI: Μεσογειακή φώκια και αλιεία: Αντιμετωπίζοντας τη σχέση αλληλεπίδρασης στις ελληνικές θάλασσες».
- Σε συνέχεια αυτής της καταγραφής μέσω ερωτηματολογίων σε εθνικό επίπεδο, σε συνδυασμό με ερευνητικά δεδομένα από 2 σημαντικές περιοχές για τη μεσογειακή φώκια, το 2009 διατυπώθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις για τον μετριασμό των επιπτώσεων της αλληλεπίδρασης μεταξύ παράκτιας αλιείας και μεγαπανίδας.
- Πιο πρόσφατα, το 2019, οι προτάσεις αυτές επικαιροποιήθηκαν από το WWF Ελλάς με έμφαση στον μετριασμό της ζημίας στο εισόδημα των αλιέων, και κατατέθηκαν στις αρμόδιες εθνικές αρχές προτείνοντας την ανάπτυξη ενός εθνικού συστήματος παροχής οικονομικών ενισχύσεων ως αντιστάθμισμα για την απώλεια εισοδήματος των αλιέων από θαλάσσια θηλαστικά.
- Το 2020, αφού αναγνωρίστηκε η ανάγκη για περαιτέρω επιστημονική τεκμηρίωση και πληρέστερη καταγραφή της οικονομικής απώλειας των αλιέων σε εθνικό επίπεδο για τη διαμόρφωση ενός τέτοιου συστήματος, υπό το συντονισμό του WWF Ελλάς, και σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιχθυολογίας του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ και το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του ΕΛΚΕΘΕ, συγκεντρώθηκαν δεδομένα σε εθνικό επίπεδο μέσω του προγράμματος “Αντιμετωπίζοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ της μικρής παράκτιας αλιείας και της θαλάσσιας μεγαπανίδας στην Ελλάδα” (InCa).
- To 2022, με βάση τα αποτελέσματα του προγράμματος InCa, το WWF Ελλάς, μαζί με τους εταίρους του, διαμόρφωσε εκ νέου, προς υιοθέτηση και εφαρμογή από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας, συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου, μεταξύ των οποίων συγκεκριμένα και εφαρμόσιμα οικονομικά μέτρα (π.χ. δημιουργία συστήματος οικονομικής ενίσχυσης των παράκτιων αλιέων), με στόχο την αντιστάθμιση της οικονομικής απώλειας που προκαλείται στο εισόδημα των παράκτιων αλιέων από τα θαλάσσια θηλαστικά.
Οι παραπάνω δράσεις και ειδικά τα αποτελέσματα του προγράμματος InCa ήταν κομβικής σημασίας στην έκδοση της σχετικής Υπουργικής Απόφασης του ΥΠΑΑΤ και της συγκεκριμένης πρόσκλησης. Αφενός συμπληρώθηκε ένα σοβαρό κενό που υπήρχε στην εκτίμηση της οικονομικής ζημίας των μικρών παράκτιων αλιέων από τα θαλάσσια είδη, και αφετέρου δόθηκε η δυνατότητα στους αρμόδιους φορείς να κάνουν ένα σημαντικό βήμα για την αντιστάθμιση της απώλειας εισοδήματος για τους μικρούς παράκτιους αλιείς της χώρας μας.
Η λήψη του συγκεκριμένου οικονομικού μέτρου αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την υποστήριξη της μικρής παράκτιας επαγγελματικής αλιείας, ενός πρωτογενούς κλάδου με μοναδική σημασία για τις νησιωτικές και παράκτιες κοινότητες της χώρας μας, και για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Ευελπιστούμε ότι το ΥΠΑΑΤ θα πάρει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες ώστε να διασφαλιστεί η διαχρονική εφαρμογή συνολικών μέτρων μέσω ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι παρά την προσδοκώμενη θετική επίδραση του, το μέτρο της οικονομικής ενίσχυσης δεν αποτελεί πανάκεια. Για να αντιμετωπιστεί συνολικά και μακροπρόθεσμα το ζήτημα της αλληλεπίδρασης της παράκτιας αλιείας και των προστατευόμενων ειδών, θα πρέπει να ενταχθούν προς χρηματοδότηση και συμπληρωματικές δράσεις, όπως η εφαρμογή διαχειριστικών και τεχνικών μέτρων που θα συμβάλλουν στη μείωση του φαινομένου της αλληλεπίδρασης και θα διασφαλίσουν τη συστηματική παρακολούθησή της.
- Περισσότερα για τη δουλειά μας σε σχέση με την παράκτια αλιεία και την αλληλεπίδραση με τα θαλάσσια είδη
- Τα αποτελέσματα και οι προτάσεις του προγράμματος «Αντιμετωπίζοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ της μικρής παράκτιας αλιείας και της θαλάσσιας μεγαπανίδας στην Ελλάδα» (InCa)
φωτογραφία:© Νικόλ Γκόντσιλ / WWF Ελλάς
