Πάνω από το 1/3 των διαφόρων ειδών δέντρων ανά τον κόσμο απειλούνται με εξαφάνιση, όπως αναφέρει η πρώτη, πλήρης αξιολόγηση της κορυφαίας επιστημονικής αρχής για την προστασία της φύσης στο θέμα, που κυκλοφόρησε τη Δευτέρα, 28 Οκτωβρίου.
Τα ευρήματα που δημοσίευσε η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης, η οργάνωση που από το 1948 δημοσιεύει τη «κόκκινη» λίστα με τα είδη ζώων που απειλούνται από εξαφάνιση, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά για το μέλλον της χλωρίδας του πλανήτη. Καθώς τα δέντρα διατελούν σημαντικό ρόλο για την επιβίωση πολλών οργανισμών, η εξαφάνιση κάποιων ειδών μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες.
Ειδικότερα, υπάρχουν αμέτρητα είδη άλλων φυτών, ζώων και μυκήτων που βασίζονται στα δασικά οικοσυστήματα, ενώ τα δέντρα είναι επίσης θεμελιώδους σημασίας για τη ρύθμιση του νερού, των θρεπτικών συστατικών και του άνθρακα που θερμαίνει τον πλανήτη.
«Τα δέντρα είναι απαραίτητα για τη στήριξη της ζωής στη Γη μέσω του ζωτικού τους ρόλου στα οικοσυστήματα και εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από αυτά για τα προς το ζην», έγραψε στην ανακοίνωσή της η Γκρέθελ Άγκιλαρ, γενική διευθύντρια της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης.
Η αξιολόγηση των δέντρων θεωρείται ολοκληρωμένη, διότι περιλαμβάνει πάνω από το 80% των γνωστών ειδών δέντρων. Συνολικά, τα ευρήματα έδειξαν ότι το 38% κινδυνεύει με εξαφάνιση, όπως διαπίστωσαν οι περισσότεροι από χίλιοι εμπειρογνώμονες από όλο τον κόσμο συνέβαλαν στη μελέτη.
Ιδιαίτερα ευάλωτη θεωρείται η βιοποικιλότητα στις νησιωτικές περιοχές, εν μέρει επειδή πολλά από αυτά τα δέντρα έχουν συχνά μικρούς πληθυσμούς που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού, με αποτέλεσμα τα νησιωτικά δέντρα να αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση. Στη Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, απειλούνται πολυάριθμα είδη τριανταφυλλιάς και έβενου. Στο Βόρνεο, ένα από τα νησιά της Ινδονησίας, 99 είδη της οικογένειας δέντρων που ονομάζεται Dipterocarpaceae απειλούνται με εξαφάνιση, ενώ στην Κούβα, έχουν απομείνει λιγότερα από 75 ώριμα δέντρα Harpalyce macrocarpa, γνωστού στα ισπανικά ως «αίμα της κόρης».
Harpalyce macrocarpa CR
Foto: Alejandro Palmarola#SNAPCuba pic.twitter.com/moOHccmmjo— Centro Nacional de Áreas Protegidas (@cnap_snap) March 23, 2020
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες απειλές για τα δέντρα
Σε όλο τον κόσμο, οι μεγαλύτερες απειλές για τα δέντρα είναι η γεωργία και η υλοτομία, ακολουθούμενη από την αστικοποίηση, δήλωσε η Έμιλι Μπιτς, στέλεχος της Botanic Gardens Conservation International, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που συμμετείχε στην καταγραφή. Για τις εύκρατες περιοχές, τα παράσιτα και οι ασθένειες αποτελούν σημαντική απειλή για τα δέντρα.
Όσο για την κλιματική αλλαγή, η Μπιτς τη χαρακτηρίζει αναδυόμενη απειλή, αν και δεν είναι ακόμη σαφές πώς ακριβώς η αύξηση της θερμοκρασίας θα επηρεάσει τη βιοποικιλότητα των ειδών δέντρων.
Οι ερευνητές παρουσίασαν τα ευρήματά τους στο Κάλι της Κολομβίας, όπου κυβερνητικοί αξιωματούχοι και εκπρόσωποι μη κυβερνητικών οργανισμών από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν για τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα, η οποία πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια.
Γιατί έχουν «κολλήσει» οι διαπραγματεύσεις για την προστασία των δασών
Τώρα, μόλις στη δεύτερη εβδομάδα τους, οι διαπραγματεύσεις έχουν «κολλήσει», καθώς υπάρχουν εντάσεις ως προς το πώς οι χώρες που είναι αδύναμες οικονομικά μεν, αλλά πλούσιες σε βιοπικοιλότητα δε, θα πληρώσουν για τη διατήρηση και την αποκατάσταση της φύσης.
Η αποψίλωση των δασών είναι καταστροφική για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, αλλά όπως και πολλές άλλες βλαβερές για το περιβάλλον συνήθειες, η ανθρωπότητα δυσκολεύεται να τη σταματήσει. Το 2021, περισσότερες από 140 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας, της Κίνας, της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, υποσχέθηκαν να τερματίσουν την αποψίλωση των δασών έως το 2030. Ο αριθμός των χωρών που υπέγραψαν ήταν τόσο μεγάλος, ώστε η συμφωνία να καλύπτει το 90% όλων των δασικών εκτάσεων του πλανήτη.
Ανησυχητικός ο ρυθμός αποψίλωσης το 2023
Στην πράξη, όμως, «τα νέα είναι αρκετά δυσοίωνα», όπως εξηγεί η Έριν Ντ. Μάτσον, ανώτερη σύμβουλος της Climate Focus, μίας εταιρείας που πραγματοποιεί αξιολογήσεις της προόδου της ανθρωπότητας για την επίτευξη των παγκόσμιων στόχων για τα δάση. Σύμφωνα με τη Μάτσον, λοιπόν, το 2023 ο ρυθμός αποψίλωσης δασών παγκοσμίως ήταν 45% υψηλότερος από ότι θα έπρεπε να είναι, αν θέλουμε να σταματήσει η αποψίλωση των δασών μέχρι το 2030.
«Οι κυβερνήσεις συχνά επηρεάζονται από το κίνητρο του κέρδους, το ίδιο και οι ιδιωτικές εταιρείες καθώς είναι πολύ πιο εύκολο να βγάλεις λεφτά από την υλοτομία παρά από την προστασία και τη διατήρηση ενός δάσους».
