Μια μέρα στον ήλιο μπορεί να προκαλέσει σε κάθε εκτεθειμένο κύτταρο του δέρματος 100.000 ελαττώματα στο DNA του. Τα περισσότερα από αυτά αποκαθίστανται, μέσω μιας εξαιρετικά αποτελεσματικής διαδικασίας, της επιδιόρθωσης εκτομής νουκλεοτιδίων, αλλά κάποιες βλάβες ξεφεύγουν…
Όταν είναι πάρα πολλές αυτές που δεν διορθώνονται, εμφανίζονται συμπτώματα ηλιακού εγκαύματος και τίθεται το υπόβαθρο για εμφάνιση καρκίνου του δέρματος, λόγω της κατ’ εξακολούθηση αναπαραγωγής των μόνιμων μεταλλάξεων του DNA που έχει προκαλέσει η ηλιακή ακτινοβολία. Όταν είναι λιγότερες, το δέρμα αυξάνει την παραγωγή μελανίνης για να προστατευτεί. Δηλαδή το μαύρισμα είναι ένδειξη βλάβης, όπως ακριβώς και η φωτογήρανση.
Η έκθεση στον ήλιο οδηγεί συχνά σε υπερμελάγχρωση, η οποία εκδηλώνεται ως μέλασμα, φακίδες, κηλίδες ήλιου/γήρανσης ή σε προβλήματα υπομελάγχρωσης. Οι ακτίνες UVA, που αποτελούν το 95% των ακτινών που φτάνουν στη Γη, καταστρέφουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη που βρίσκονται στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος, με αποτέλεσμα αυτό να αποκτά ρυτίδες, χαλάρωση και γενικά πρόωρα γερασμένη όψη.
Ευτυχώς, όμως, οι περισσότερες από αυτές τις βλάβες είναι αναστρέψιμες. Με τη σωστή φροντίδα και προσοχή, μπορεί το δέρμα να επανορθωθεί, να αναζωογονηθεί και να αποκτήσει ξανά την υγεία και τη ζωντάνια του.
«Η υπεριώδης ακτινοβολία στην χώρα μας είναι αρκετά υψηλή όλο τον χρόνο, ιδιαίτερα βέβαια κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Οι βλάβες στο DNA μπορεί να προκύψουν σε συντομότερο χρονικό διάστημα από αυτό που φαντάζονται πολλοί και χρειάζονται 20-30 ώρες για να επιδιορθωθούν, έστω και εν μέρει. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε για το θέμα έδειξε ότι μετά από 72 ώρες εξακολουθούσε να ανιχνεύεται σχεδόν το 25% των βλαβών που είχαν προκύψει από τον ήλιο.
Αν και το μέγεθος της βλάβης στο DNA είναι ανάλογη με τη διάρκεια της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία, δεν χρειάζεται πολύωρη ηλιοθεραπεία για να την υποστεί κάποιος. Ακόμα και οι ολιγόλεπτες εκθέσεις στον ήλιο, όπως κατά τη διαδρομή προς την εργασία του ή κατά την αναμονή στη στάση του λεωφορείου, αρκούν, αφού δρουν συσσωρευτικά και φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα – ένα γερασμένο δέρμα», εξηγεί ο Δερματολόγος -Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Αυτή η εξέλιξη είναι αναπόφευκτη. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο ήλιος είναι υπεύθυνος για έως και το 90% της γήρανσης του δέρματος και η ηλικία προσδιορίζεται ως παράγοντας κινδύνου. Βλάβες μπορεί να προκύψουν ακόμα και στην παιδική ηλικία, οι οποίες αρχίζουν να φαίνονται άμεσα ή μερικά χρόνια αργότερα. Η τεχνολογία υπεριώδους φωτός μπορεί να δείξει περιοχές με περίσσεια χρωστικής κάτω από την επιφάνεια του δέρματος που δεν είναι ακόμη ορατές με γυμνό μάτι.
Τα μέρη του σώματος που εκτίθενται πιο συχνά στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, τα χείλη, ο λαιμός, το ντεκολτέ, τα χέρια και οι βραχίονες είναι πιθανότερο να υποστούν βλάβες. Οι άνθρωποι που έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος κινδυνεύουν περισσότερο και πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά την προστασία από τον ήλιο.
Για την αναστροφή των βλαβών το πρώτο βήμα είναι… η πρόληψη περαιτέρω βλάβης, η οποία επιτυγχάνεται με τη χρήση ενός αξιόπιστου αντηλιακού ευρέος φάσματος, κάθε μέρα (ακόμα και όταν έξω έχει συννεφιά ή κρύο), ρουχισμού που καλύπτει το δέρμα, καπέλου που εμποδίζει τις ακτίνες και με την αποφυγή έκθεσης στον ήλιο για πολλή ώρα, όταν η ακτινοβολία είναι έντονη.
Το δεύτερο είναι η απομάκρυνση των κατεστραμμένων επιδερμικών κυττάρων που καθιστούν θαμπή την επιδερμίδα. Με την απολέπισή της επιτρέπεται η καλύτερη απορρόφηση των προϊόντων περιποίησης και επιταχύνεται η ανανέωσή των κυττάρων. Έτσι, αποκτά σταδιακά τη χαμένη λάμψη της.
Καθοριστικής σημασίας είναι, επίσης, η αναπλήρωση της χαμένης υγρασίας, η οποία είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση της υγείας και της ζωντάνιας του δέρματος. Στην πρώτη γραμμή περιποίησης περιλαμβάνονται οι πλούσιες ενυδατικές κρέμες, με θρεπτικά συστατικά που δημιουργούν ένα προστατευτικό φράγμα, κλειδώνοντας την υγρασία και αποτρέποντας τη απώλειά της.
Όσες περιέχουν ρετινοειδή διεγείρουν την παραγωγή κολλαγόνου, ενθαρρύνουν την ανανέωση των κυττάρων και απαλύνουν τις κηλίδες. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως η βιταμίνη C, εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, μειώνουν τις βλάβες που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία και προστατεύουν το κολλαγόνο. Τα πεπτίδια βοηθούν στην αποκατάσταση της βλάβης από τον ήλιο και στην ενίσχυση της σφριγηλότητας του δέρματος, επειδή ενισχύουν την παραγωγή κολλαγόνου.
Το υαλουρονικό οξύ είναι ένα ισχυρό ενυδατικό υλικό που προσελκύει και συγκρατεί την υγρασία, γεμίζοντας το δέρμα και αποκαθιστώντας την ελαστικότητα. Σε ενέσιμη μορφή είναι αποτελεσματικότατο, αφού στα χέρια ενός έμπειρου δερματολόγου μεταμορφώνεται σε ένα εύπλαστο υλικό που αναζωογονεί την επιδερμίδα, διορθώνοντας παράλληλα ρυτίδες και χαλάρωση.
Για τις μελαγχρώσεις υπάρχουν πολλές επιλογές. Οι λευκαντικές κρέμες συμβάλλουν στη αντιμετώπιση των κηλίδων, όπως και τα χημικά πίλινγκ, τα οποία χρησιμοποιούνται και για την αφαίρεση πανάδων, δυσχρωμιών, ρυτίδων και λεπτών γραμμών. Επίσης, υπάρχουν εξειδικευμένα laser που βοηθούν με τις δυσχρωμίες σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος εντοπίζονται. Υπάρχουν τύποι laser που αντιμετωπίζουν επιτυχώς και τις ευρυαγγείες, οι οποίες επιδεινώνονται με τον ήλιο και τη ζέστη.
«Οι λεπτές γραμμές και ρυτίδες μπορούν να εξαφανιστούν με μεσοθεραπεία, microneedling, βοτουλινική τοξίνη, υαλουρονικό οξύ, ενώ όσους έχουν ανάγκη μιας πιο ολοκληρωμένης ανανέωσης, η ιατρική τεχνολογία επιτρέπει πια την απόκτηση νεανικής εμφάνισης χωρίς χειρουργείο. Υπάρχουν θεραπείες που δίνουν αποτελέσματα facelifting χωρίς νυστέρι, χωρίς πόνο και με μηδενικό χρόνο αποθεραπείας.
Οι επιλογές είναι πολλές και μπορούν να αποκαταστήσουν κάθε δερματικό πρόβλημα που προκαλεί ο ήλιος. Τα αποτελέσματά τους έχουν διάρκεια, αρκεί οι αμελείς συμπεριφορές να αντικατασταθούν με συνήθειες που προάγουν την υγεία του δέρματος», καταλήγει ο δρ Στάμου.
