Με το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης που κατατέθηκε στη Βουλή εισάγετια μεταξύ άλλων διατάξεων και η υποχρέωση των πολιτών να καταχωρίζουν στη βάση του Εθνικού Μητρώου Επικοινωνίας (Ε.Μ.Επ.) τον αριθμό κινητού τηλεφώνου και επιπλέον είτε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είτε ταχυδρομική διεύθυνση διαμονής ή την ταχυδρομική διεύθυνση επικοινωνίας τους με σκοπό την αντιμετώπιση του ζητήματος της ανακρίβειας των δεδομένων και της διασποράς τους σε πολλαπλές βάσεις, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο παραβιάσεων της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και καθιστά δύσκολη την τήρηση των απαιτήσεων του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ).
Με την προτεινόμενη ρύθμιση εξασφαλίζεται η καταχώριση επιβεβαιωμένων και επικαιροποιημένων στοιχείων επικοινωνίας των πολιτών, εξασφαλίζοντας την καλύτερη εξυπηρέτησή τους.
Με το άρθρο 28 του νομοσχεδίου εξυπηρετείται με βέλτιστο τρόπο το δημόσιο συμφέρον χάριν της επίσπευσης των διαδικασιών βεβαίωσης και είσπραξης τυχόν δημοσίων εσόδων που προκύπτουν από τις επιδόσεις διοικητικών πράξεων, αναβαθμίζεται η ασφάλεια των επιδόσεων λόγω της αποφυγής περιπτώσεων πλημμελών επιδόσεων με μη ηλεκτρονικό τρόπο, ενώ περιορίζεται το κόστος για το Δημόσιο από την πραγματοποίηση επιδόσεων με μη ηλεκτρονικό τρόπο.
Μέχρι σήμερα, η ηλεκτρονική επίδοση δημοσίων εγγράφων ήταν διαθέσιμη μόνο κατόπιν αίτησης του πολίτη ή εφόσον είχε επιλέξει τη δυνατότητα αυτή. Η καθιέρωση ως προεπιλογής του συστήματος ηλεκτρονικής επίδοσης δημοσίων εγγράφων συμβάλλει στην αντιμετώπιση των έως τώρα υφιστάμενων προβλημάτων επιταχύνοντας τη διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης τυχόν δημοσίων εσόδων που προκύπτουν από τις επιδόσεις διοικητικών πράξεων, ενισχύοντας την ασφάλεια των επιδόσεων μέσω της δυνατότητας της ακριβούς χρονικής σήμανσης των επιδόσεων και της ασφαλούς πρόσβασης των πολιτών στα έγγραφα και προωθώντας ένα οικονομικά αποδοτικό πρότυπο με μείωση κόστους για το Δημόσιο και εξοικονόμηση των εξόδων εκτύπωσης και φυσικής αποστολής εγγράφων.
– Με το άρθρο 29 του νομοσχεδίου προβλέπεται η δημιουργία πληροφοριακού συστήματος με τίτλο «Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων» (Σ.Α.Ε.Π.)», με σκοπό την αυθεντικοποίηση φυσικών προσώπων κατά την πρόσβασή τους σε ψηφιακά συστήματα φορέων του Δημοσίου και φορέων του ιδιωτικού τομέα καθώς και την εξουσιοδότηση τρίτων προσώπων για τη χρήση των συστημάτων αυτών για λογαριασμό τους. Για τη λειτουργία του Σ.Α.Ε.Π. συστήνονται κατ’ ελάχιστον τα μνημονευόμενα υποσυστήματα.
Αιτιολογική έκθεση
Αιτιολογική άρθρου 27
Με το άρθρο 17 του ν. 4704/2020 (Α’ 133) θεσπίστηκε η δημιουργία κεντρικής βάσης μοναδικής καταχώρισης των στοιχείων επικοινωνίας όλων των πολιτών, αποκλειστικά μέσω της οποίας ενημερώνονται τα αντίστοιχα δεδομένα των πληροφοριακών συστημάτων των φορέων του δημόσιου τομέα κατά την έννοια του άρθρου 3 του ν. 3979/2011 (Α’ 138). Λαμβάνοντας υπόψη την εκθετική αύξηση των υπηρεσιών του Δημοσίου που είναι πλέον διαθέσιμες στους πολίτες με ηλεκτρονικά μέσα, την ανάγκη ενίσχυσης του επιπέδου ασφαλείας τους μέσω της χρήσης δεύτερου παράγοντα αυθεντικοποίησης, καθώς και τη θετική επίδραση του ψηφιακού μετασχηματισμού τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εξυπηρέτησης πολιτών, με την παρούσα τροποποίηση εισάγεται η υποχρέωση των πολιτών να καταχωρίζουν υποχρεωτικά στη βάση του Εθνικού Μητρώου Επικοινωνίας (Ε.Μ.Επ.) τον αριθμό κινητού τηλεφώνου, εφόσον υφίσταται. Επιπρόσθετα, οι πολίτες καταχωρίζουν είτε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους είτε την ταχυδρομική διεύθυνση διαμονής ή την ταχυδρομική διεύθυνση επικοινωνίας τους.
Οι φορείς του δημοσίου τομέα θα πρέπει να διαθέτουν επιβεβαιωμένα και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας, προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφαλής και απρόσκοπτη επικοινωνία με τους πολίτες. Το εν λόγω μέτρο ενισχύει παράλληλα την τήρηση των κανόνων προστασίας δεδομένων, με βάση τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων [Κανονισμός (ΕΕ) 679/2016], ιδίως σε ό,τι αφορά την ακρίβεια των δεδομένων, αλλά και την ελαχιστοποίησή τους, καθώς τα στοιχεία θα αποθηκεύονται σε μία μόνο βάση δεδομένων, από την οποία υποχρεωτικά θα μπορούν να τα αντλούν και οι λοιποί φορείς.
Αιτιολογική άρθρου 28
Με το άρθρο 29 του ν. 4727/2020 (Α’ 184) εισήχθη η δυνατότητα διακίνησης δημοσίων εγγράφων με χρήση ΤΠΕ, επέχουσα θέση επίδοσης ή κοινοποίησης στις περιπτώσεις που το έγγραφο εκδίδεται μετά από αίτηση του πολίτη ή εφόσον έχει επιλέξει την ηλεκτρονική επίδοση εγγράφων στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών.
Τέσσερα χρόνια μετά τη διάταξη αυτή κρίνεται ότι οι συνθήκες είναι ώριμες προκειμένου το προαναφερθέν καθεστώς «opt in» να μετατραπεί σε «opt out», δηλαδή η ηλεκτρονική επίδοση εγγράφων να αποτελέσει τον κανόνα. Με τον τρόπο αυτό εξυπηρετείται με βέλτιστο τρόπο το δημόσιο συμφέρον λόγω της επίσπευσης των διαδικασιών βεβαίωσης και είσπραξης τυχόν δημοσίων εσόδων που προκύπτουν από τις επιδόσεις διοικητικών πράξεων, αναβαθμίζεται η ασφάλεια των επιδόσεων λόγω της αποφυγής περιπτώσεων πλημμελών επιδόσεων με μη ηλεκτρονικό τρόπο, ενώ περιορίζεται το κόστος για το Δημόσιο από την πραγματοποίηση επιδόσεων με μη ηλεκτρονικό τρόπο.
Οι ηλεκτρονικές κοινοποιήσεις και επιδόσεις διαθέτουν άλλωστε τις απαιτούμενες δικλείδες ασφαλείας με βάση το ίδιο άρθρο, καθώς θα βρίσκεται σε ισχύ, μηχανισμός για την εξακρίβωση του ακριβούς χρόνου κατά τον οποίο έλαβαν χώρα η αποστολή, παραλαβή και πρόσβαση του πολίτη στο περιεχόμενο των εγγράφων, ώστε με ασφάλεια και από εκείνο το χρονικό σημείο να εκκινούν οι έννομες συνέπειες για τον πολίτη.
Ως προϋπόθεση τίθεται επίσης η υποχρέωση ειδοποίησης του ενδιαφερόμενου για την έκδοση και ανάρτηση των εγγράφων δια της αποστολής ηλεκτρονικού μηνύματος. Στην περίπτωση που δεν είναι εφικτή η ηλεκτρονική κοινοποίηση ή επίδοση, αυτές μπορούν να πραγματοποιούνται μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών, με βάση διαδικασία που θα καθοριστεί σε κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Όσοι πολίτες έχουν ήδη καταχωρίσει τα στοιχεία που προβλέπονται στην παρ. 1 του άρθρου 17, περί Εθνικού Μητρώου Επικοινωνίας (Ε.Μ.Επ.), μέχρι την 30η.9.2024, και δεν έχουν επιλέξει την ηλεκτρονική επίδοση εγγράφων στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών, δύνανται να αντιταχθούν στην ηλεκτρονική κοινοποίηση πράξεων με βάση την παρ. 3 του άρθρου 29 μέχρι την 31η.12.2024, άλλως τεκμαίρεται ότι επιθυμούν να λαμβάνουν επιδόσεις και κοινοποιήσεις στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών.
Αιτιολογική άρθρου 29
Με την προτεινόμενη ρύθμιση προβλέπεται η δημιουργία πληροφοριακού συστήματος με τίτλο «Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων», εφεξής «Σ.Α.Ε.Π.», με σκοπό την αυθεντικοποίηση φυσικών προσώπων κατά την πρόσβασή τους σε ψηφιακά συστήματα φορέων του Δημοσίου κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143) και φορέων του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να βελτιωθούν η αποτελεσματικότητα και η ταχύτητα στη διαδικασία πιστοποίησης και επιβεβαίωσης της ταυτότητας των φυσικών προσώπων, οι οποίοι είναι χρήστες ψηφιακών συστημάτων φορέων του Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και με την οποία αναγνωρίζεται και επιβεβαιώνεται η ορθότητα της ταυτότητάς τους και εξασφαλίζεται ότι κανείς άλλος πέραν αυτών δεν έχει πρόσβαση στα προσωπικά τους δεδομένα. Την παραγωγική λειτουργία και τεχνολογική υποστήριξη του εν λόγω πληροφοριακού συστήματος θα έχει η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Για την ορθή λειτουργία του πληροφοριακού συστήματος, επίσης, προβλέπεται η σύσταση τουλάχιστον έξι υποσυστημάτων που θα ενεργοποιηθούν σταδιακά.
Προτεινόμενες διατάξεις
Άρθρο 27
Υποχρεωτικά στοιχεία εγγραφής πολιτών στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας -Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 17 ν. 4704/2020
Στην παρ. 1 του άρθρου 17 του ν. 4704/2020 (A’ 133), περί του Εθνικού Μητρώου Επικοινωνίας (Ε.Μ.Επ.), επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στο πρώτο εδάφιο, οι λέξεις «και ιδίως της ταχυδρομικής διεύθυνσης διαμονής, διεύθυνσης επικοινωνίας, αριθμού κινητού τηλεφώνου και διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου» διαγράφονται, β) προστίθεται νέο, δεύτερο, εδάφιο και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης (Γ.Γ.Π.Σ.Ψ.Δ.) του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης λειτουργεί κεντρική βάση μοναδικής καταχώρισης των στοιχείων επικοινωνίας όλων των πολιτών, αποκλειστικά μέσω της οποίας ενημερώνονται τα αντίστοιχα δεδομένα των πληροφοριακών συστημάτων των φορέων του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα κατά την έννοια του άρθρου 3 του ν. 3979/2011. Κάθε πολίτης καταχωρεί υποχρεωτικά στη βάση κατ’ ελάχιστον τον αριθμό κινητού τηλεφώνου, εφόσον υφίσταται, και είτε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είτε την ταχυδρομική διεύθυνση διαμονής ή τη διεύθυνση επικοινωνίας του. Οι διατάξεις του παρόντος δεν επηρεάζουν τις διατάξεις της φορολογικής νομοθεσίας σχετικά με την κατοικία των φορολογουμένων.».
Άρθρο 28
Επικοινωνία και ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων μεταξύ δημοσίων φορέων και φυσικών ή νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων – Τροποποίηση άρθρων 29, 105 και 107 ν. 4727/2020
- Στην παρ. 3 του άρθρου 29 του ν. 4727/2020 (A’ 184), περί της ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων μεταξύ δημοσίων φορέων και φυσικών ή νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις:
α) στο δεύτερο εδάφιο, οι λέξεις «μόνο όταν ο ενδιαφερόμενος έχει προηγουμένως επιλέξει την ηλεκτρονική επίδοση εγγράφων στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών» αντικαθίστανται από τις λέξεις «εκτός αν ο ενδιαφερόμενος έχει προηγουμένως επιλέξει στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών να μην του επιδίδονται ηλεκτρονικά έγγραφα»,
β) προστίθεται νέο, τρίτο, εδάφιο και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«3. Η αποστολή στον ενδιαφερόμενο με χρήση ΤΠΕ δημοσίου εγγράφου, το οποίο έχει εκδοθεί μετά από αίτησή του, επέχει θέση επίδοσης ή κοινοποίησης. Η αποστολή στον ενδιαφερόμενο με χρήση ΤΠΕ δημοσίου εγγράφου, το οποίο έχει εκδοθεί χωρίς αίτησή του, επέχει θέση επίδοσης ή κοινοποίησης, εκτός αν ο ενδιαφερόμενος έχει προηγουμένως επιλέξει στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών να μην του επιδίδονται ηλεκτρονικά έγγραφα. Στην ανωτέρω περίπτωση, και με την επιφύλαξη ειδικότερων διατάξεων, οι επιδόσεις ή κοινοποιήσεις εγγράφων μπορούν να πραγματοποιούνται μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών. Οι φορείς του δημόσιου τομέα που επιδίδουν ή κοινοποιούν έγγραφα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες με χρήση ΤΠΕ υποχρεούνται να αντλούν τα στοιχεία επικοινωνίας των ανωτέρω προσώπων από το Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών.».
- Στο άρθρο 105 του ν. 4727/2020, περί των μεταβατικών διατάξεων για την Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης, προστίθεται παρ. 4 ως εξής:
«4. Όσοι πολίτες έχουν ήδη καταχωρίσει τα στοιχεία που προβλέπονται στην παρ. 1 του άρθρου 17, περί Εθνικού Μητρώου Επικοινωνίας (Ε.Μ.Επ.), μέχρι την 30η.9.2024, και δεν έχουν επιλέξει την ηλεκτρονική επίδοση εγγράφων στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών, δύνανται να αντιταχθούν στην ηλεκτρονική κοινοποίηση πράξεων με βάση την παρ. 3 του άρθρου 29 μέχρι την 31η.12.2024, άλλως τεκμαίρεται ότι επιθυμούν να λαμβάνουν επιδόσεις και κοινοποιήσεις στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών, εφαρμοζομένης της παρ. 3 του άρθρου 29.».
- Στην παρ. 20 του άρθρου 107 του ν. 4727/2020, περί των εξουσιοδοτικών διατάξεων ψηφιακής διακυβέρνησης, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) οι λέξεις «Με απόφαση του Υπουργού» αντικαθίστανται από τις λέξεις «Με κοινή απόφαση των Υπουργών», β) προστίθενται οι λέξεις «και Εσωτερικών», γ) προστίθενται οι λέξεις «η διαδικασία επιδόσεων ή κοινοποιήσεων μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών,», και η παρ. 20 διαμορφώνεται ως εξής:
«20. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Εσωτερικών ορίζεται κάθε τεχνικό θέμα ως προς τις προδιαγραφές και τα πρότυπα για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του συστήματος επίδοσης ή κοινοποίησης με χρήση ΤΠΕ δημοσίου εγγράφου, με τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται στον σκοπό της εξακρίβωσης του ακριβούς χρόνου αποστολής και παραλαβής ενός εγγράφου και πρόσβασης στο περιεχόμενό του, η διαδικασία επιδόσεων ή κοινοποιήσεων μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών, καθώς και κάθε ειδικότερο θέμα για την εφαρμογή του άρθρου 29.».
Άρθρο 29
Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων – Προσθήκη άρθρου 24Α στον ν. 4727/2020 και προσθήκη παρ. 15Α στο άρθρο 107 ν. 4727/2020
- Στον ν. 4727/2020 (Α’ 184), μετά από το άρθρο 24, προστίθεται άρθρο 24Α ως εξής:
«Άρθρο 24Α
Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων
- Δημιουργείται πληροφοριακό σύστημα με τίτλο «Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων» (Σ.Α.Ε.Π.)». Σκοπός του Σ.Α.Ε.Π. είναι η αυθεντικοποίηση φυσικών προσώπων κατά την πρόσβασή τους σε ψηφιακά συστήματα φορέων του Δημοσίου κατά την έννοια της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143) και φορέων του ιδιωτικού τομέα, καθώς και η εξουσιοδότηση τρίτου προσώπου για τη χρήση των συστημάτων αυτών για λογαριασμό τους.
- Η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι αρμόδια για την παραγωγική λειτουργία και την τεχνολογική υποστήριξη του Σ.Α.Ε.Π.. Το Σ.Α.Ε.Π. εγκαθίσταται στο Κυβερνητικό Νέφος Δημόσιου Τομέα (G-Cloud) της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
- Κάθε φυσικό πρόσωπο δύναται να εγγραφεί και να δημιουργήσει λογαριασμό στο Σ.Α.Ε.Π. για τον σκοπό της παρ. 1.
- Για τη λειτουργία του Σ.Α.Ε.Π. συστήνονται κατ’ ελάχιστον τα κάτωθι υποσυστήματα: α) Υποσύστημα Καταλόγου Χρηστών,
β) Ψηφιακή Πύλη (Portal),
γ) Υποσύστημα Υπηρεσιών Αυθεντικοποίησης,
δ) Υποσύστημα Διοικητικής Πληροφόρησης,
ε) Υποσύστημα Καταγραφής Ενεργειών Χρηστών,
στ) Υποσύστημα Εξουσιοδοτήσεων Τρίτου Προσώπου.».
- Στο άρθρο 107 του ν. 4727/2020, περί των εξουσιοδοτικών διατάξεων για την ψηφιακή διακυβέρνηση, προστίθεται παρ. 15Α ως εξής:
«15Α. α) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών και Προστασίας του Πολίτη, ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία για την εγγραφή και τη δημιουργία λογαριασμού Έλληνα πολίτη στο Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων (Σ.Α.Ε.Π.), ζητήματα σχετικά με τη διασύνδεσή του με άλλα πληροφοριακά συστήματα και μητρώα και σχετικά με την ασφάλεια της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ο τρόπος χρήσης του από τους φορείς του ιδιωτικού τομέα, και οι προϋποθέσεις ένταξής τους σε αυτό, ο χρόνος έναρξης της παραγωγικής του λειτουργίας καθώς και κάθε τεχνικό ή άλλο σχετικό ζήτημα.
β) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Μετανάστευσης και Ασύλου ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις, η διαδικασία και οι όροι για την εγγραφή πολιτών τρίτης χώρας στο Σ.Α.Ε.Π. και για τη δημιουργία λογαριασμού τους, ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα καθώς και κάθε τεχνικό ή άλλο σχετικό ζήτημα.
γ) Με απόφαση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης καθορίζεται ο τρόπος λειτουργίας εκάστου υποσυστήματος της παρ. 4 του άρθρου 24Α, οι τρόποι αυθεντικοποίησης που υποστηρίζονται, τα αναλυτικά ανά κατηγορία δεδομένα που δύνανται να διαβιβάζονται και να τηρούνται, καθώς και η μορφή και το περιεχόμενό τους, ο χρόνος έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας εκάστου υποσυστήματος, τα οργανωτικά και τεχνικά μέτρα ασφαλείας, καθώς και κάθε τεχνικό ή άλλο σχετικό ζήτημα για τη λειτουργία τους. Για την έκδοση της απόφασης της περ. α) δεν απαιτείται να έχει εκκινήσει η παραγωγική λειτουργία όλων των υποσυστημάτων της παρ. 4 του άρθρου 24Α.».
