Η οπτική λειτουργία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας και της ποιότητας ζωής των παιδιών, ενώ παίζει σημαντικό ρόλο στην σωματική, νοητική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξή τους.
Η όραση επηρεάζει σημαντικά τις σχολικές επιδόσεις των μαθητών, καθώς σχεδόν το 80% της μάθησης είναι οπτικοποιημένο. Τα παιδιά διαβάζουν, γράφουν, παίζουν και αλληλοεπιδρούν στο σχολείο, χρησιμοποιώντας τα μάτια τους. Έτσι, τα αδιάγνωστα προβλήματα όρασης μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό εμπόδιο στην μάθηση.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με αδιάγνωστες οφθαλμικές παθήσεις δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν και να κατανοήσουν τα μαθήματα στο σχολείο. Επίσης, είναι πιθανό να διαγνωστούν λανθασμένα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας, αφού τα ίδια συχνά δεν γνωρίζουν τι τους συμβαίνει και έτσι πλήττεται η αυτοεκτίμηση και η συμπεριφορά τους.
Για όλους εκείνους τους λόγους κρίνεται απαραίτητος ο προληπτικός έλεγχος της όρασης πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. «Ένας πλήρης παιδοοφθαλμολογικός έλεγχος συνίσταται για την αξιολόγηση της οπτικής οξύτητας και την αναζήτηση τυχών δυσλειτουργιών που απειλούν την ανάπτυξη των οφθαλμών και του οπτικού συστήματος των παιδιών. Δεδομένου ότι αρκετές οφθαλμικές καταστάσεις μπορεί να είναι ασυμπτωματικές, ο περιοδικός προληπτικός έλεγχος παίζει πρωταρχικό ρόλο στην πρώιμη ανίχνευση και έγκαιρη αντιμετώπιση των οφθαλμικών διαταραχών στα παιδιά που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα», αναφέρει ο oφθαλμίατρος χειρουργός κ. Λάμπρος Λαμπρογιάννης, MD, MSc, PhD, FEBOpth, FEBO-SP, ειδικός στην Παιδοοφθαλμολογία από το Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας & Μικροχειρουργικής Ophthalmica, στη Θεσσαλονίκη.
Επιπλέον, εξίσου σημαντικός είναι ο προληπτικός έλεγχος και για τα παιδιά που έχουν οφθαλμολογικά συμπτώματα, αλλά συνήθως δεν τα αντιλαμβάνονται, δεν τα αξιολογούν ως σημαντικά ή/και δεν μπορούν να τα περιγράψουν. Τέτοιου είδους συμπτώματα που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αγνοήσουν οι γονείς των μαθητών και είναι προτεραιότητα να αξιολογηθούν από εξειδικευμένο παιδοοφθαλμίατρο, πριν αρχίσει το σχολείο είναι όταν ένα παιδί:
- Παρουσιάζει στραβισμό (αφύσικη – όχι σωστή ευθυγράμμιση των ματιών)
- Γράφει λοξά
- Τρίβει συχνά τα μάτια του και τα αισθάνεται «κουρασμένα»
- Παραπονιέται συχνά για πονοκεφάλους
- Παρουσιάζει ενόχληση στο έντονο φως (φωτοφοβία ή φωτοευαισθησία)
- Κλίνει – γέρνει το κεφάλι του όταν θέλει να εστιάσει σε κάτι
- Κλείνει το ένα του μάτι για να διαβάσει
- Δεν κρατάει το σώμα του όρθιο κατά τη διάρκεια της μελέτης, αλλά σκύβει χαμηλά στο γραφείο
- Δεν κατανοεί εύκολα ό,τι διαβάζει
- Κρατάει το βιβλίο ή την ψηφιακή οθόνη σε πολύ κοντινή απόσταση για να διαβάσει
- Χάνει εύκολα τις σειρές του κειμένου κατά την ανάγνωση ή παραλείπει λέξεις και αναγκάζεται να ακολουθεί τις γραμμές με το δάκτυλο
- Κάθεται πολύ κοντά στην τηλεόραση ή στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή κρατάει πολύ κοντά στο πρόσωπό του το tablet και το κινητό του
- Η προσοχή του αποσπάται υπερβολικά εύκολα και παρουσιάζει δυσκολία συγκέντρωσης
«Η έγκαιρη διάγνωση και σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση είναι εφικτό να περιορίσουν τον αντίκτυπο των οφθαλμολογικών διαταραχών στην αναπτυξιακή, εκπαιδευτική και κοινωνική πρόοδο των παιδιών. Ας μην ξεχνάμε ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί σημαντικά η συχνότητα των διαθλαστικών ανωμαλιών της παιδικής ηλικίας (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός). Μελέτες έχουν δείξει ότι το 25% των παιδιών και των εφήβων ηλικίας 6 έως 18 ετών χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά, δίχως τα οποία δυσκολεύονται υπερβολικά στο σχολείο», τονίζει ο κ. Λαμπρογιάννης.
Ωστόσο οι διαθλαστικές ανωμαλίες δεν αποτελούν τη μοναδική οπτική δυσκολία που μπορεί να συναντήσουν τα παιδιά. Κατά τον προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο ενός παιδιού, ο παιδοοφθαλμίατρος δεν ελέγχει μόνο την οπτική του οξύτητα ή τα διαθλαστικά σφάλματα.
Θα αξιολογήσει την αντίληψη των χρωμάτων, την ικανότητά στερεοσκοπικής όρασης (να βλέπει σε όλες τις διαστάσεις) και θα ελέγξει την εστίαση των ματιών (κορικά αντανακλαστικά), καθώς και την ικανότητά τους να παρακολουθούν ένα αντικείμενο συντονισμένα (οφθαλμοκινητικότητα).
Αν οποιαδήποτε από τις παραπάνω οπτικές λειτουργίες απουσιάζει ή είναι ελλιπής, είναι πιθανό να υπάρξουν μαθησιακές δυσκολίες και ψυχοκοινωνικές συνέπειες στο παιδί. Το ίδιο συμβαίνει και αν ένα παιδί αντιμετωπίζει παθήσεις όπως η αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι), μια παράξενη νευροαναπτυξιακή οπτική διαταραχή που προκαλείται από τη μη συντονισμένη και μη σωστά ανεπτυγμένη διόφθαλμη όραση, η οποία είναι μονόδρομος να διαγνωστεί σε παιδική ηλικία.
