Έργα που αποτυπώνουν τα γεγονότα και τις προσωπικότητες του Μακεδονικού Αγώνα, όπως η προσωπογραφία του Παύλου Μελά από τον Λάζαρο Πάντο και η προτομή του ήρωα, δημιουργία του Στέλιου Μερτζανίδη, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα μαζί με δωρεές συλλεκτών που αντικατοπτρίζουν τις έννοιες της επανάστασης, του αγώνα, της ελευθερίας και της θυσίας στην έκθεση «Εικαστικές Προσεγγίσεις της Ιστορίας της Μακεδονίας, 19ος-20ός αιώνας».
Ο πίνακας του Ντελακρουά «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» του 19ου αιώνα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης του έργου μικτής τεχνικής (κολάζ και λάδι σε καμβά) με έντονα χρώματα του Νεκτάριου Παχιαδάκη, καλλιτέχνη του 21ου αιώνα, η εκδοχή της φουστανέλας συμβόλου της Επανάστασης του 1821 από την Παρασκευή Γιαπάνη, η οποία κεντά πάνω της σημαντικές στιγμές της ιστορίας μας και αρχειακό υλικό από τη συλλογή του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας (ΙΜΜΑ) συνθέτουν την έκθεση που εγκαινιάστηκε σήμερα.
«Πρόκειται για μία έκθεση, η οποία με σεβασμό στην ιστορική μνήμη αποκαλύπτει την πραγματικότητα μιας τρικυμιώδους εποχής, που έχει σαν φωτεινό σημείο αναφοράς τον Μακεδονικό Αγώνα. Εκατόν είκοσι χρόνια από την έναρξή του δεν μπορούμε να ξεχάσουμε πως το έδαφος για την απελευθέρωση της Μακεδονίας προλείανε ο αγώνας που χαρακτηρίστηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως το “Ευαγγέλιο της ελληνικής φυλής”» υπογράμμισε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Στέλιος Αγγελούδης εγκαινιάζοντας την έκθεση.
Επισημαίνοντας ότι ο Μακεδονικός Αγώνας έδωσε στο έθνος τη χαμένη του αυτοπεποίθηση μετά την οδυνηρή ήττα στον ελληνο-τουρκικό πόλεμο του 1897, ο κ. Αγγελούδης τόνισε ότι η θυσία των Μακεδονομάχων υπενθυμίζει πως αυτή η μικρή χώρα μπορεί να καυχάται για τους ήρωές της για τους σπουδαίους ανθρώπους με το μεγαλείο της ψυχής που προέταξαν τη φιλοπατρία και αγωνίστηκαν με πάθος για τα δίκαια του έθνους και την ανεξάντλητη δύναμη του ελληνισμού σε περιόδους ενότητας και εθνικής ομοψυχίας. «Αυτό είναι το διαχρονικό μήνυμα που εκπέμπει η έκθεση, πολύτιμο μάθημα για τον ελληνισμό, χτίζοντας ισχυρές συμμαχίες στο εσωτερικό μας μέτωπο μπορούμε να διεκδικήσουμε και να πετύχουμε στο εξωτερικό τους μεγάλους εθνικούς μας στόχους» επισήμανε.
Η συλλογή έργων τέχνης του ΙΜΜΑ διαμορφώθηκε μέσα στα χρόνια της λειτουργίας του και περιλαμβάνει έργα που περιήλθαν στο Ίδρυμα από δωρεές, όπως το προσχέδιο της προσωπογραφίας του Παύλου Μελά που αποδίδεται στον Γεώργιο Ιακωβίδη και δωρίστηκε στο Μουσείο από την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου το 1997, έργα που φιλοτέχνησαν καλλιτέχνες ειδικά για το Μουσείο στο πλαίσιο παλαιότερων εκθέσεών του και έπειτα τα δώρισαν στο Ίδρυμα, όπως τα δύο έργα της Μαρίας Κομπατσιάρη, «Λόγος» και «Παύλος Μελάς», που παρουσιάστηκαν πρώτη φορά το 2019 στην έκθεση «Μνήμη και Τέχνη σε διάλογο» διευκρίνισε η διευθύντρια του ΙΜΜΑ και συνεπιμελήτρια της έκθεσης Αθηνά Παυλίδου.
Επίσης αποτελείται από έργα που προέκυψαν μέσα από εικαστικούς διαγωνισμούς, όπως της Παρασκευής Γιαπάνη, του Νεκτάριου Παχιαδάκη, του Κωνσταντίνου Γιαννακούλα και της Βασιλικής Καρακώστα, τα οποία είχαν ξεχωρίσει στον εικαστικό διαγωνισμό του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το ΙΜΜΑ στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του ’21, συμπλήρωσε.
«Στα έργα λοιπόν της έκθεσης αντιλαμβανόμαστε τον τρόπο με τον οποίο αναγνωρισμένοι, αλλά και νέοι καλλιτέχνες συνδιαλέγονται με την Ιστορία, κατανοούν το παρελθόν και αποτυπώνουν με σύγχρονα αλλά και παραδοσιακά μέσα τις καθοριστικές ιστορικές στιγμές του 19ου και του 20ού αιώνα και τους πρωταγωνιστές τους» ανέφερε η κ. Παυλίδου εκφράζοντας ευχαριστίες στους συλλέκτες και τους καλλιτέχνες που συνέβαλαν στη συγκρότηση της συλλογής έργων τέχνης του ΙΜΜΑ.
«Από την αρχή του ελληνικού κράτους μία από τις πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης των Αθηνών, ήταν να ιδρύσει το Σχολείο των Τεχνών. Τη δύναμη της εικόνας τη γνώριζαν όλοι, ήταν ένας μοναδικός τρόπος για να μπορέσει ο Νεοέλληνας να δει ποια ήταν η δική του ιστορία» υπογράμμισε η επιμελήτρια της έκθεσης, Σταυρούλα Μαυρογένη, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Διευθύντρια Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΙΤ) του ΙΜΜΑ, υπογραμμίζοντας ότι η ιστορία της νεοελληνικής τέχνης ταυτίζεται χρονικά με την ιστορία του ελεύθερου ελληνικού κράτους και ως έναν βαθμό εκφράζει τις ιδεολογικές του επιλογές.
«Βοήθησε πάρα πολύ το γεγονός ότι μία μεγάλη μερίδα ξένων ζωγράφων έρχονται στον ελλαδικό χώρο γίνονται δάσκαλοι των μεγάλων μας ζωγράφων και από εκεί και ύστερα αρχίζει η δική μας παραγωγή το δικό μας αφήγημα για τους δικούς μας αγώνες» πρόσθεσε η κ. Μαυρογένη, σύμφωνα με την οποία, «η ζωγραφική παραγωγή είχε, μεταξύ άλλων, ως στόχο την εξιστόρηση του Αγώνα του Έθνους».
Πέρα από τα ιστορικά θέματα, οι καλλιτέχνες εμπνέονταν και από τα λογοτεχνικά έργα Φιλελλήνων, είπε αναφερόμενη σε αναπαραγωγή σε ταπισερί έργου του Ντελακρουά εμπνευσμένου από ποίημα του λόρδο Βύρωνα που δίνει στοιχεία της εποχής και παρουσιάζεται στην έκθεση.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε σε έργα που απεικονίζουν στιγμές ή προσωπικότητες της Ιστορίας της Μακεδονίας, όπως ένα καινοτόμο και ριζοσπαστικό τρίπτυχο με ακατάληπτη γραφή μέσω της οποίας η καλλιτέχνης αναδεικνύει τις κραυγές του έθνους, τον προβληματισμό και τα αδιέξοδα.
Η έκθεση «Εικαστικές Προσεγγίσεις της Ιστορίας της Μακεδονίας, 19ος-20ός αιώνας» θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.
